Ông Kevin McCarthy bị bãi nhiệm chức Chủ tịch Hạ viện sau cuộc bỏ phiếu ngày 3/10,ộcđuatìmứngviêntiềmnăngchoghếChủtịchHạviệnMỹnhận định bóng đá khi 8 nghị sĩ Cộng hòa cực hữu cùng toàn bộ nghị sĩ Dân chủ tại Hạ viện chống lại ông. Nghị sĩ Patrick McHenry được bổ nhiệm làm lãnh đạo Hạ viện lâm thời trong khi đảng Cộng hòa tìm kiếm người thay thế cho vị trí này.
Whit Ayres, nhà thăm dò ý kiến của đảng Cộng hòa, cho rằng đây sẽ là một quá trình rất khó khăn, khi không ứng viên nào đủ nổi trội để có thể chấm dứt được cuộc đấu đá nội bộ đảng hay mang đến lối thoát cho các cuộc đàm phán ngân sách sắp tới.
Nghị sĩ Steve Scalise (trái) cùng ông McCarthy tại buổi họp báo ở Đồi Capitol hồi tháng 12/2022. Ảnh: Reuters
"Chừng nào những nghị sĩ Cộng hòa cực hữu vẫn tiếp tục khiến bất kỳ ai ngồi vào chiếc ghế đó trở nên khốn khổ, đây sẽ là vị trí khó nhằn. Tôi không nghĩ có ai muốn nhận vị trí này trong tình cảnh hiện tại", Ayres nói.
Steve Scalise, lãnh đạo phe đa số và là người quyền lực thứ hai của đảng Cộng hòa ở Hạ viện, về lý thuyết là ứng viên đầu tiên được chọn kế nhiệm thay thế ông McCarthy. Với lập trường bảo thủ hơn McCarthy, ông Scalise có thể giành được ủng hộ từ nhóm cực hữu Freedom Caucus và các thành viên bảo thủ khác vốn không hài lòng với cựu chủ tịch.
Tuy nhiên, Scalise hồi tháng 9 thông báo ông đang phải điều trị bệnh đa u tủy xương. Bệnh tình đã được cải thiện đáng kể, song đây vẫn có thể là nguyên nhân khiến ông khó đảm nhận trọng trách.
Matt Gaetz, nghị sĩ cực hữu dẫn đầu nỗ lực lật đổ McCarthy, công khai ủng hộ Scalise trở thành tân lãnh đạo Hạ viện. Ông nói Scalise không nên bị từ chối chỉ vì vấn đề sức khỏe.
Nhưng một số đảng viên Cộng hòa có thể không xem ông Scalise là lựa chọn hàng đầu của họ. Những người bảo thủ cứng rắn khác như nghị sĩ Andy Biggs muốn Tom Emmer, phó lãnh đạo phe đa số kiêm nghị sĩ quyền lực thứ ba của đảng Cộng hòa ở Hạ viện, thay thế ông McCarthy.
Emmer, nghị sĩ Cộng hòa bang Minnesota, đã hai lần đảm nhiệm chức chủ tịch chiến dịch tranh cử Hạ viện của đảng Cộng hòa. Ông có mối quan hệ tốt với hàng chục đảng viên Cộng hòa mà ông từng giúp được bầu. Đồng thời, với tư cách phó lãnh đạo phe đa số, ông đảm nhận nhiệm vụ tạo cầu nối giữa các phe phái trong đảng, nên rất được lòng các bên.
"Ông ấy là người có tiếng nói, có những mối quan hệ tốt đẹp. Và ông ấy không nói dối chúng tôi", Gaetz từng nói về Emmer.
Tuy nhiên, Emmer cũng có thể đối mặt với những lời chỉ trích khi đảng Cộng hòa có kết quả không tốt trong cuộc bầu cử giữa kỳ hồi năm ngoái, khiến họ chỉ hơn được phe Dân chủ 9 ghế và giữ thế đa số mong manh ở Hạ viện.
Ngoài ra, Emmer cũng nói rằng ông không có ý định đảm nhận chức Chủ tịch Hạ viện, theo Politico. "Tôi hoàn toàn ủng hộ Chủ tịch Hạ viện McCarthy. Tôi không hứng thú với đấu đá nội bộ", ông nói.
Nghị sĩ Tom Emmer tại buổi họp báo ở Washington ngày 26/4. Ảnh: Reuters
Nghị sĩ Cộng hòa Elise Stefanikcủa bang New York cũng có thể là ứng viên tiềm năng cho vị trí Chủ tịch Hạ viện. Stefanik là lãnh đạo thứ tư của đảng Cộng hòa ở Hạ viện và nổi lên như một thương hiệu của phong trào MAGA (Đưa Mỹ vĩ đại trở lại) trong nhiệm kỳ của cựu tổng thống Donald Trump.
Không giống như McCarthy, Scalise hay Emmer, những người từ chối nêu tên ứng viên tổng thống đảng Cộng hòa mà họ ủng hộ, Stefanik là tiếng nói ủng hộ mạnh mẽ cho ông Trump trong cuộc đua năm 2024.
Điều này có thể giúp bà giành được hậu thuẫn từ phe cánh hữu trong đảng, song khó có thể giành được bất kỳ lá phiếu nào từ các thành viên Dân chủ để trở thành Chủ tịch Hạ viện. Nếu ra tranh cử, bà sẽ cần gần như tất cả thành viên Cộng hòa ở Hạ viện ủng hộ mình để trở thành tân Chủ tịch.
Ngoài ra, nghị sĩ Cộng hòa Jim Jordancủa bang Ohio cũng có thể là cái tên được đề cập trong cuộc bầu chọn Chủ tịch Hạ viện. Jordan là cựu lãnh đạo nhóm cực hữu Freedom Caucus và hiện là chủ tịch Ủy ban Tư pháp đầy quyền lực của Hạ viện.
Ông đã dẫn đầu nỗ lực bảo vệ cựu tổng thống Trump trong những lần luận tội đầu tiên. Jordan có thể là một trong số ít ứng viên thực sự có thể làm hài lòng phe cực hữu trong đảng. Tuy nhiên, các đảng viên Cộng hòa khác có quan điểm ôn hòa nhiều khả năng sẽ cảnh giác với ứng viên này.
Một số cái tên khác cũng có thể được cân nhắc trở thành ứng viên Chủ tịch Hạ viện gồm Chủ tịch Ủy ban Quy tắc Hạ viện Tom Cole, nghị sĩ Garret Graves của bang Louisiana hay Chủ tịch Ủy ban Tài chính Hạ viện kiêm Chủ tịch Hạ viện lâm thời Patrick McHenry.
Ứng viên ít được ngờ tới nhất là cựu tổng thống Donald Trump. Hai nghị sĩ Cộng hòa Troy Nehls và Greg Steube tuyên bố sẽ đề cử ông làm Chủ tịch Hạ viện trong phiên họp dự kiến được tổ chức ngày 10/10.
Hiến pháp Mỹ về lý thuyết cho phép ông Trump trở thành người thay thế McCarthy, vì không có quy định Chủ tịch Hạ viện phải là nghị sĩ đương nhiệm của Hạ viện.
Tuy nhiên, ông Trump ngày 4/10 bày tỏ ông không hứng thú với việc trở thành Chủ tịch Hạ viện và đang "tập trung hoàn toàn" vào cuộc bầu cử tổng thống 2024. Lịch sử cũng cho thấy 55 người từng giữ chức Chủ tịch Hạ viện trong 234 năm qua ở Mỹ đều là các nghị sĩ.
Để trở thành Chủ tịch Hạ viện, ông Trump nhiều khả năng sẽ phải giành đủ phiếu ủng hộ của phe Cộng hòa ở Hạ viện, trong khi một số nghị sĩ Cộng hòa đã bày tỏ thái độ không hài lòng với ông và muốn đảng rời xa "chủ nghĩa Trump". Các nghị sĩ này cho rằng ảnh hưởng tiêu cực từ Trump là nguyên nhân đảng Cộng hòa không tạo được "làn sóng đỏ" trong bầu cử giữa kỳ năm 2022 và không giành được thế đa số áp đảo tại Hạ viện như kỳ vọng.
Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump tại New York hôm 3/10. Ảnh: Reuters
Nicole Narea, nhà phân tích của Vox, dự đoán quá trình tìm tân lãnh đạo Hạ viện sẽ mất nhiều thời gian, đặc biệt khi không rõ ai có thể là người giành ủng hộ của những đảng viên Cộng hòa ôn hòa cũng như các thành viên cực hữu trong đảng.
Tân Chủ tịch Hạ viện cũng sẽ lập tức phải đối mặt với những vấn đề đau đầu cần giải quyết, như những tranh cãi, mâu thuẫn gay gắt trong đảng Cộng hòa và cuộc đàm phán dự luật ngân sách chính phủ dài hạn, sau khi thỏa thuận 45 ngày hết hạn, theo Narea.
Thanh Tâm(Theo Vox, Fortune, Newsweek, Hindustan Times)